Definicja mobbingu
Międzynarodowa Organizacja Pracy definiuje pojęcie mobbingu następująco: mobbing to obraźliwe zachowanie poprzez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowanie zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników, którzy stają się przedmiotem psychicznego dręczenia. Po czym rozpoznasz mobbing?
- Myśl o pracy wywołuje u ciebie złe samopoczucie.
- Stałeś się obiektem nieustannej krytyki, mimo że jesteś kompetentny. Wobec twojej osoby stosowane są odmienne od ogólnie przyjętych standardy.
- Twoje rzeczywiste lub rzekome błędy są często wypominane, skrupulatnie ewidencjonowane oraz wyolbrzymiane, a zasługi pomniejszane lub pomijane. Podejmowane są niekorzystne dla ciebie decyzje dotyczące możliwości awansu, podjęcia szkoleń, wysokości premii, nagród, itp.
- Mobberzy często posługują się krzykiem wobec swoich ofiar, mogą także obrażać i upokarzać w obecności innych.
- Na twój temat tworzone i rozpowszechniane są kłamstwa i plotki. Osoby chcące ci zaszkodzić bez skrupułów posługują się całym arsenałem tego typu niszczących środków.
- Masz wrażenie, że jesteś izolowany i traktowany przez otoczenie inaczej niż pozostali członkowie grupy, pomijany w różnych sytuacjach, nie zapraszany, traktowany z rezerwą lub niechęcią.
- Obserwujesz większą niż dotychczas potrzebę odpoczynku psychicznego, odreagowania stresów wynikających z pracy.
- Możesz mieć do czynienia z różnymi formami sabotażu – szef lub osoby z którymi współpracujesz nie przekazują na czas istotnych informacji lub efektów pracy koniecznych dla poprawnego wykonania twojego zadania.
- Masz świadomość, że podejmowane są działania mające na celu utrudnianie ci pracy i życia, takie jak zwoływanie zebrań w czasie dla ciebie niedogodnym.
- Kradzież pracy – z pomysłów lub wyników twojej pracy korzyści czerpią inne osoby.
Mobbing a Prawo Pracy
Pojęcie mobbingu zostało wprowadzone do Kodeksu Pracy od 1 stycznia 2004 roku. Art. 94 § 3 KP jednoznacznie zobowiązuje pracodawcę do przeciwdziałania mobbingowi:
- § 1. Pracodawca jest zobowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
- § 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu i zastraszeniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną oceną przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu pracowników.
- § 3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
- § 4. Pracownik, który w skutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalone na podstawie odrębnych przepisów.
- § 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy.
W praktyce zapisy te implikują następujące konsekwencje dla pracodawcy:
Pracodawca odpowiedzialny jest za dopuszczenie mobbingu w zakładzie pracy niezależnie od tego, kto jest jego sprawcą, a kto ofiarą. Sprawcą mobbingu może być zarówno przełożony, jak i współpracownik, a nawet podwładny ofiary. Jednak w myśl prawa za wystąpienie takiej sytuacji odpowiada pracodawca.
Pracownik, który ucierpiał wskutek mobbingu, może rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym, bez wypowiedzenia oraz żądać od pracodawcy odszkodowania, którego górna wysokość nie jest ograniczona.
Ciężar przedstawienia dowodów w sprawie mobbingu spoczywa na pracowniku, jednak można domniemywać, że kluczową rolę w tego typu postępowaniach będą miały orzeczenia biegłych psychologów lub psychiatrów oceniające stopień „rozstroju zdrowia” wywołanego mobbingiem.
Pomimo, że sprawcami mogą być również osoby spoza kierownictwa, pracodawca będzie odpowiedzialny za wystąpienie mobbingu, ponieważ odpowiada za to, co dzieje się w zakładzie pracy.